NOSKOWSKI | CZAJKOWSKI | BRAHMS

ARTYŚCI
Orkiestra Symfoniczna Filharmonii w Szczecinie
Christian Poltéra - wiolonczela
Rune Bergmann – dyrygent

UTWORY
Zygmunt Noskowski - Morskie Oko op.19 , uwertura koncertowa
Piotr Czajkowski - Wariacje na temat rokokowy na wiolonczelę i orkiestrę op. 33
Johannes Brahms - Symfonia nr 4 e-moll, op. 98

Jest to obraz muzyczny, poetycznie pomyślany. Wstęp tajemniczy, wprowadza nas w zamgloną, dziką skalistą okolicę. Po chwili horyzont zdaje się rozjaśniać, przebija się melodia kobzy, słońce jednak chowa się nagle, powstaje burza, która ucisza się wprawdzie, lecz nigdy potężne skały znad Morskiego Oka nie wyjdą w pełni okazałości z poza chmur, cały krajobraz zostaje przykryty pewną mgłą tajemnicy. Taka jest mniej więcej myśl autora – pisał po pierwszym wykonaniu uwertury koncertowej „Morskie Oko" Władysław Żeleński na łamach Echa Muzycznego.

Utwór powstały w 1874 roku wolny jest od dosłownych cytatów z zakopiańskiego folkloru. Uwertura utrzymana jest w formie allegra sonatowego, charakteryzuje się doskonałą instrumentacją i melodyką, ściśle podporządkowaną programowo-ilustracyjnej koncepcji utworu.

Co ciekawe kompozytor sporadycznie w trakcie swojego życia bywał w Zakopanem. Pomimo tego, tematyka górska często pojawiała się w twórczości Noskowskiego. W 1885 r. skomponował Fantazję pasterską op.17 na fortepian, zinstrumentowaną następnie na orkiestrę symfoniczną, zaś w 1888 r. stworzył muzykę do 4-aktowej komedii Klemensa Junoszy-Szaniawskiego pt. W Tatrach.

Wariacje na temat rokokowy op. 33 Piotra Czajkowskiego, których pierwsze wykonanie odbyło się w Moskwie w listopadzie 1877, powstały przy współudziale znakomitego wiolonczelisty Wilhelma Fitzenhagena. Wybitny wirtuoz wprowadził liczne zmiany w partyturze. Posunął się nawet do usunięcia ósmej wariacji, którą skomponował największy rosyjski kompozytor drugiej połowy XIX wieku.

Szczecińskiej publiczności ten niezwykle wirtuozowski utwór przedstawi Christian Poltéra. Urodzony w Zurychu wiolonczelista jako solista współpracuje z czołowymi orkiestrami, takimi jak Orkiestra Lipskiego Gewandhausu, Filharmonia w Los Angeles, Filharmonia Monachijska, Orkiestra Filharmoniczna w Oslo, Orkiestra Symfoniczna BBC, Orkiestra Tonhalle w Zurychu, oraz Orkiestra Santa Cecilia w Rzymie. Jego partnerami są dyrygenci tacy jak Riccardo Chailly, Christoph von Dohnányi, Bernard Haitink, John Eliot Gardiner, Paavo Järvi i Andris Nelsons.

Christian Poltéra gra na wiolonczeli Antonio Casiniego z 1675 roku oraz słynnym Stradivariusie „Mara" z 1711 roku.

Program wieczoru uzupełnia IV Symfonia e-moll op. 98, która jest ostatnią symfonią napisaną przez Johannesa Brahmsa. Utwór został wykonany po raz pierwszy w Meiningen 25 października 1885 roku i jest dziś jednym z najpopularniejszych i najczęściej wykonywanych utworów orkiestrowych kompozytora, choć początkowo nie wzbudzała zachwytów wśród najbliższych przyjaciół Brahmsa, którzy byli pierwszymi słuchaczami symfonii w opracowaniu na dwa fortepiany. Do legendy przeszło zdanie, które miał wykrzyknąć Eduard Hanslick: „Przez cały utwór czułem się, jakbym był bity przez dwóch strasznie dowcipnych ludzi".

Współcześni krytycy określają „Czwartą" Brahmsa mianem muzycznego hołdu złożonego dla Ludwiga van Beethovena oraz Jana Sebastiana Bacha. Nawet Eduard Hanslick po latach przyznał, że: „Symfonia wymaga całkowitego mistrzostwa; to najsurowsza próba kompozytora – i jego najwyższe powołanie".