Ekstraklasa - Michelangelo Antonioni

Na 21. Europejskim Festiwalu Filmów Dokumentalnych dokumentART – który już po raz dwudziesty pierwszy zagości na polsko-niemieckim pograniczu, odbywając się jednocześnie w Szczecinie i Neubrandenburgu – nie zabraknie klasyki, zarówno polskiego dokumentu (retrospekcja filmów Bogdana Dziworskiego), jak i klasyki samej w sobie (przegląd dzieł Michelangelo Antonioniego, pod hasłem Ekstraklasa). Prezentacja dzieł Antonioniego będzie mieć miejsce w szczecińskim Lulu Club i podzielona została na 2 bloki: 14 i 15 listopada od godziny 18.00

14.11.12 | godz. 18.00-22.00 | LULU CLUB

EKSTRAKLASA | BLOK 1

Przegląd filmów Michelangelo Antonioniego oraz wykład Lesława Czaplińskiego pod hasłem Co znaczy Michelangelo Antonioni dla widza XXI wieku.

wstęp na blok: 10 pln

Tegoroczna Ekstraklasa prezentuje dorobek wybitnego włoskiego reżysera – Michelangelo Antonioniego. Swoją karierę filmową Antonioni zaczynał u boku takich reżyserów, jak Roberto Rossellini, Federico Fellini, Giuseppe De Santis oraz Marcel Carne. Zadebiutował w 1947 r. filmem dokumentalnym „Ludzie znad Padu". Praca nad filmem trwała cztery lata i już w jego pierwszym obrazie można dostrzec niesamowitą wrażliwość wizualną reżysera. Przełomowy w karierze Antonioniego stał się film „Przygoda" (1960), który na Festiwalu Filmowym w Cannes wywołał wiele kontrowersji – wygwizdany przez publiczność zdobył uznanie krytyków.

Sceptycznie nastawiony do zmian towarzyszących ówczesnej współczesności Antonioni pokazywał człowieka w jego oderwaniu od świata zewnętrznego, emocjonalnym rozchwianiu i alienacji. Reżyser znany z długich ujęć skupiał się na świecie wewnętrznym swoich bohaterów, a fabuła i akcja odgrywały drugorzędną rolę. Jego bohaterowie to najczęściej samotnicy, którzy nie potrafią nawiązać trwałych, bliskich relacji z inną osobą i bezskutecznie poszukują prawdy. Rzeczywistość umyka prawom logiki, a wykreowany przez Antonioniego w jego fabułach świat jest pełen pozorów i złudzeń.

BIOGRAFIA PROWADZĄCEGO WYKŁAD. Lesław Czapliński.

Historyk idei, eseista, krytyk filmowy, muzyczny i teatralny, felietonista, tłumacz literacki. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zainteresowania badawcze: korespondencja sztuk, wykorzystywana do analizy przedstawień Tadeusza Kantora w kategorii form muzycznych; mity tradycyjnej kultury; związki między sferą obrzędową i widowiskową, a także systemami religijnymi oraz współczesnymi ideologiami i ich oddziaływaniem propagandowym w języku i mediach. Wydał cykl szkiców o operach różnych narodów oraz kinie żydowskim w przedwojennej Polsce. Książki: „Pasoliniego kino śmierci" (1992); „Siergiej Paradżanow (Saris Paradżanian)" (1998); „W kręgu operowych mitów" (2003).

POKAZ FILMÓW ANTONIONIEGO. Blok 1:

1. Gente del Po / Ludzie Padu9', 1947 r. Italy.

Film dokumentujący życie mieszkańców wsi położonych wzdłuż rzeki Pad – rodzinnych okolic reżysera. Życie włoskich wieśniaków płynie powoli, a cały swój czas spędzają na ciężkiej pracy. Bez narzekania, z godnością znoszą własny los, są „solą tej Ziemi".

2. Blowup / Powiększenie 110', 1966 r. UK / Italy / USA.

Obsada: David Hemmings, Vanessa Redgrave, Sarah Miles, Jane Birkin, Gillian Hills, Peter Bowles, Veruschka von Lehndorff, John Castle, Claude Chagrin, Julian Chagrin.

Obraz zdobył nagrodę Złotej Palmy w Cannes i do historii kina wpisał się jako jeden z najważniejszych filmów wszechczasów. Scenariusz powstał na podstawie Babiego lata Julio Cortázara. Główny bohater, fotograf mody, podczas jednej z sesji zdjęciowych w parku mimo woli staje się świadkiem pewnej sytuacji. Próbując dociec prawdy, dokonuje powiększenia wykonanych zdjęć i w kadrach dostrzega zwłoki starszego mężczyzny. Antonioni pokazuje bezsilność współczesnego człowieka w pogoni za autentycznością, a życie jako nieustanną grę pozorów. Jedną ze scen Powiększenia, w której para mimów odbija niewidzialną piłeczkę tenisową, można odczytywać jako metaforą nowoczesności.

3. Sette canne, un vestito / Siedem nitek, jedno ubranie 11', 1949 r. Italy.

Narrator snuje baśń o cudzie, opisując tajemnicze procesy, których świadkiem staje się widz. Oto w „majestatycznych budowlach"– fabrykach tkanin – z trzciny, wskutek „chemicznej burzy", „mroczne" maszyny wytwarzają sztuczny jedwab. Geniusz naukowców, pracowitość robotników i rozwój techniki sprawiają, że dzieją się rzeczy niesamowite – zabłocony bambus zamienia się w piękną sukienkę. Dokonał się „cud", pozostaje pytanie, jakim kosztem... Zachcianki zamożnych kosztują robotników wiele godzin ciężkiej pracy w trudnych warunkach.

4. Lo sguardo di Michelangelo / Spojrzenie Michelangelo 15', 2004 r. Italy.

Jedno z ostatnich dzieł Antonioniego – Spojrzenie Michelangelo – to ukłon reżysera w kierunku nieśmiertelności sztuki. Rzeźba zdobiąca nagrobek Juliusza II w Bazylice św. Piotra w Rzymie – posąg Mojżesza autorstwa Michała Anioła – staje się obiektem wnikliwej obserwacji reżysera. Dzięki znakomitej manipulacji światłem widz odnosi wrażenie, że posąg również bacznie spogląda na Antonioniego. W obliczu sztuki widać śmiertelność i ułomność człowieka. Obraz miał swoją premierę na Festiwalu Filmowym w Cannes, na którym zdobył prestiżową nagrodę FIPRESCI jako najlepszy film krótkometrażowy.

15.11.12 | godz. 18.00-22.30 | LULU CLUB

EKSTRAKLASA | BLOK 2

Michelangelo Antonioni, ciąg dalszy przeglądu filmów.

wstęp na blok: 10 pln

1. Il deserto rosso / Czerwona pustynia 120', 1964 r.

Obsada: Monica Vitti, Richard Harris, Carlo Chionetti, Xenia Valderi, Rita Renoir, Lili Rheims, Aldo Grotti, Valerio Bartoleschi, Emanuela Paola Carboni.

Pierwszy kolorowy obraz Michelangelo Antonioniego został uznany za przełomowe w historii kina arcydzieło. Główną rolę w filmie zagrała muza reżysera – Monica Vitti. Tajemniczy świat wewnętrzny Giuliany (Monica Vitti), jej emocje i nastroje znajdują swoje odzwierciedlenie w pustynnych pejzażach. Obraz jest wnikliwą analizą psychologiczną głównej bohaterki, która z niepokojem poszukuje siebie i swojego miejsca w świecie.

2. Identyfikacja kobiety 128', 1982 r. Italy/ France.

Obsada: Tomas Milian, Daniela Silverio, Christine Boisson, Lara Wendel, Veronica Lazar, Enrica Antonioni, Sandra Monteleoni, Marcel Bozzuffi, Gianpaolo Saccarola, Arianna De Rosa, Dado Ruspoli, Carlos Alberto Valles, Sergio Tardioli, Itaco Nardulli, Paola Dominguín, Pier Francesco Aiello, Giada Gerini, Luisa Della Noce, Stefania D'Amario

Porzucony przez żonę reżyser Niccolo (Tomas Milian) postanawia nakręcić film o związkach damsko-męskich. Rozpoczyna poszukiwania odtwórczyni głównej roli, i w ten sposób poznaje Mavi (Daniela Silverio) – pacjentkę swojej siostry. Wkrótce Niccolo zaczyna dostawać tajemnicze listy, pewnego zaś dnia kobieta znika... Stereotypowa historia miłosna jest jedynie tłem dla wnikliwej analizy psychologicznej natury kobiecej, którą Antonioni podejmował w swoich filmach. Po premierze film uznano za bardzo erotyczny, co wzbudziło wówczas wiele kontrowersji wśród publiczności.

3. Superstizione / Przesąd 9', 1949 Italy.

Antonioni pokazuje, jak przesądy i zabobony towarzyszą włoskim wieśniakom od urodzenia aż do śmierci. Ślepa wiara w magiczne właściwości przedmiotów, zaklęć oraz irracjonalne rytuały organizują ich życie. Reżyser w instruktażowy sposób obrazuje absurdalność wierzeń: kobieta klęczy na grządce i bez pomocy rąk je pietruszkę, gdyż to ma jej pomóc w pozyskaniu mleka dla niemowlęcia. Narrator opowiada, jak rzucać złe uroki i jak się przed nimi uchronić. Przesądy i rytuały urozmaicają monotonne życie oraz dają nadzieję na lepszy los, np. kąpanie nowonarodzonego dziecka w wodzie, w której moczą się: moneta, pióro, kawałek drewna, żelazo i nożyczki ma przynieść niemowlęciu szczęście w dorosłym życiu.

4. Sicilia / Sycylia 10', 1997 r. Italy.

Sycylia widziana oczami Antonioniego składa się na serię pięknych krajobrazów. Dokument portretuje codzienność tego Sycylii i jej mieszkańców. Pozbawiony akcji obraz hipnotyzuje i uwodzi widzów. Krótka impresja wprowadza w tajemniczy świat, który był Antonioniemu niezwykle bliski. Reżyser chwyta chwilę, uważnie przygląda się otaczającej rzeczywistości i analizuje ją, nieśpiesznie malując obraz tej śródziemnomorskiej wyspy.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, oraz ze środków:

Gminy Miasto Szczecin, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej,

Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego,

Stowarzyszenia Filmowców Polskich, Uniwersytetu Szczecińskiego.

Projekt współfinansowany ze środków

Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.